Een begrafenis, gewenning en verborgen talenten

Afgelopen zaterdag een begrafenisfeest gehad. En dat gaat anders dan bij ons! Hier wordt de overledene heel snel begraven, i.v.m. de warmte. Daarna gaat de familie sparen totdat er genoeg geld is voor een groot feest.
Het is traditie om een feest te geven, als laatste eerbetoon aan de overledende. Hoe groter hoe beter, deze feesten zijn het allerbelangrijkste der feesten. Meer zelfs dan een bruiloft. Hordes mensen komen erop af. Het wordt groot aangekondigd, met pamfletten, of op de radio. Het feest duurt meerdere dagen en gaat tot in de kleine uurtjes door. Hier en daar hoor ik ook wat negatieve berichten; dat het geldverspilling is: op een gegeven moment wordt zoiets bijna een prestigekwestie natuurlijk.
Toen ik er was, werd er veel muziek gemaakt, gegeten en gepraat. Families komen in optochten langs om het huis te groeten. Iedereen draagt mooie kleding. Er worden klaagzangen gezongen en gedanst.
Verder wordt er veel Pito gedronken (lokaal bier) Ik werd uitgenodigd in het huis zelf, waar getrommeld werd, en de vrouwen des huizes gaven zich af en toe over aan een hysterische huilbui, wel met echte tranen overigens. Mensen brengen geschenken mee zoals geiten, waarvan sommige al waren gedood als offer. De kleding van de overledenen werd opgehangen aan het huis om later verbrand te gaan worden. Op zo’n feest komen eeuwenoude tradities voorbij, terwijl er ook jongeren en muzikanten van nu rondlopen in hip hop style. Ik maakte wat fotootjes, kreeg een stoel om op te zitten, en het beste eten. Want ja, als blanke bezoeker wordt je geëerd. Maar eigenlijk vooral bekeken. Reden voor mij om na een paar uurtjes vaarwel te zeggen, het vermoeit me altijd om in de picture te staan.

De laatste paar weken liep ik sowieso een beetje met een onbestemd gevoel rond. Wat het was wist ik niet precies. Een soort onverschilligheid; over Ghana, het leven hier. Je wordt geacht het allemaal bijzonder te vinden, hier te zijn, de cultuur, de mensen, het werk, maar ik vond het eigenlijk even niet –meer- zo bijzonder.
Je raakt er aan gewend. De o zo schattige zwarte kindjes worden gewone kindjes, ja zelfs irritante kindjes die aandacht vragen. ‘Soelmia, hellooooo!!!!! Roepen ze op straat naar je (betekent blanke)
Soelmia wordt hier heel veel gebruikt om je aan te spreken. ‘’Hé blanke’’ klinkt mij nog steeds wat racistisch in de oren, al hoewel ze het helemaal zo bedoelen. Ik roep tegenwoordig wel eens terug ‘’Hellooooo Narsapca!’’ (bekekent zwarte) ;-)

Mensen praten veel óver je in hun lokale taal, ook in mn gastgezin. Je hoort ‘’Soelmia…’’ en de rest versta je niet. Je blíjft gissen, speculeren waar ze het over hebben. Je luistert naar de toon waarop ze praten, is het positief, is het negatief? En ze lachen veel om je. En je denkt; lachen ze me nu uit…? Heel irritant! Maar ze zijn zich er niet van bewust.

En dan de rotzooi overal, er zijn bijna geen afvalbaken. Iedereen gooit z’n afval van zich af, overal slingert plastic en zooi rond. Het is werkelijk ongekend dat het de mensen gewoon niet boeit, het normaal is. Dat de overheid of chiefs niet een keer écht ingrijpen. Van mij mogen ze trouwens ook wel wat aan de dieren doen. In het begin denk je ‘’haha er loopt een geit op de weg’’. Maar na heel veel keer denk je letterlijk ‘’rot op; geit’’. Geiten, koeien, kippen en varkens zijn er veel te veel, maken herrie (ook ’s nachts helaas!) lopen overal en zijn immuun voor mensen of getoeter. Op hun dooie gemak eeuwig op zoek naar eten en schaduw. Niet alleen mensen, ook dieren hebben een bepaalde cultuurmentaliteit ;-)
Een bekende uitspraak is, dat je een beschaving kunt meten aan de mate waarin ze hun dieren verzorgen. En dat is zo, wij zorgen beter voor onze hond dan onze oma, hier staan dieren onderaan de ladder. Ze worden gegeten, geofferd of gebruikt. Een dier sla je hier eerder dan dat je hem aait. En je doet er vanzelf aan mee.

Ik heb vaak gelachen in Karimenga om mn gastvader, die is niet zo best ter been en smeet dus regelmatig zn wandelstok of slippers naar beesten die in de weg liepen of in de buurt van eten kwamen.
Ieder huis heeft ook een hond, en die is er om te bewaken en restjes van de vloer te eten.
Ibrahim is eens in Nederland geweest, en zag hoe wij met honden omgingen en dat wij ze een naam geven. Hij heeft dat overgenomen bij z’n eigen hond, en daarmee is deze gelijk de dikste en meest bevoorrechte hond van Noord-Ghana denk ik. In Karimenga heeft de hond in mn gastgezin ook een naam gekregen onder invloed van de vorige vrijwilligers: nog steeds een scharminkel van een beest maar wel een mooie naam: Happy ;-)

Maar goed, de rotzooi en de dieren zijn niet de echte reden dat ik onverschillig werd. Nee het is vooral dat alles hetzelfde wordt; de huizen, het eten, de muziek, de avonden, de mensen, de kleding, de gesprekjes die ze met je voeren, de grapjes, het vragen om geld soms. Het wordt voorspelbaar. Je wordt moe van het ‘anders zijn’. ik ben al lang gewend hier, maar zij niet aan mij (vooral in het openbaar). Je blijft een bezienswaardigheid voor iedereen die je nieuw tegenkomt.
Soms wil ik dat ik een plakkaat op mn hoofd heb waar staat ‘’ik ben hier al 3 maanden dus ik wéét alles al’’ met andere woorden Doe gewoon normaal, let niet op me, ik hoor erbij.

En dan ga je verlangen naar Nederland. Want daar valt tenminste wat te beleven! Zijn ze veelzijdiger, ontwikkeld. Kun je een normaal gesprek voeren. Mensen van mijn soort. Maar zo’n houding kan niet, want als blanke hier vertegenwoordig je wel het westelijk halfrond, ik wil het niet op m’n geweten hebben dat hier mensen denken dat de gemiddelde blanke ongeïnteresseerd en arrogant is.

Ik vergelijk het ook wel eens met het verschil tussen een dorp en de stad.
Als je mensen die in de stad wonen vertelt dat je in Kootjebroek woont, zie je ze vaak denken ‘Wat moet jij in zo’n dorp? Tussen de boeren? Niets te beleven toch?’ klinkt cru maar vaak genoeg meegemaakt op m’n werk of studie. Alsof de mensen daar minder zijn, ofzo. Minder slim zijn ook. Als je er vandaan komt weet je dat dat onzin is. Dat een dorp zn eigen cultuur heeft, ze daar trots op zijn, voor geen goud zouden verhuizen. Een dorp heeft z’n eigen charme, mensen die puur zijn. Zij vinden de mensen uit de stad vaak omhooggevallen types die niet weten wat écht werken en aanpakken is. Dat is ook weer gebaseerd op vooroordelen, maar ze kunnen wel leren van elkaar. Mensen zijn uiteindelijk overal gelijk, waar dan ook.

Dat geldt ook voor hier. Dacht je dat de Afrikaan opkijkt tegen een blanke? In sommige opzichten misschien; ze zijn rijk bijvoorbeeld. Maar verder? Niet echt, je bent een vreemde eend in de bijt.
Blanken weten niets van dit land, de tradities. Ze weten niet hoe zwaar het is hier een toekomst op te bouwen, hoe warm het is. Ze kunnen niet koken, ze zijn niet sterk; breekbaar zelfs met hun dunne witte huid. In de zon verbranden ze. Ze dragen kleurloze kleding, zijn vies, drinken de hele dag water en op de raarste tijden hebben ze honger moeten ze poepen.
Een Ghanees is veel handiger: is bijna altijd schoon –ondanks het stof- , heeft een vaste stoelgang, eet en drinkt maar een paar keer per dag, en dan gelijk genoeg.

En dan hebben we het nog niet over ons gedrag. We zijn onbeschoft soms, vergeten mensen te groeten, maken ons druk om niets. Gooien soms zomaar eten weg, laten geld slingeren. (ik dan ;-) We respecteren onze meerderen niet.
We zijn dan misschien rijk, maar dit weegt daar niet tegenop.
Ghanezen zijn trots, op hun land, tradities en gewoontes. Op het zijn zoals ze zijn, op het feit dat ze gastvrij zijn. En ze hebben groot gelijk. Want het is een prachtige cultuur, waar mensen gelijk zijn en elkaar écht respecteren. Dus mij ook. Ze zullen nooit neerbuigend op mij neerzien.
Dus waarom zou ik daar in vredesnaam niet van genieten nu het nog kan?
Sinds ik dit allemaal weer even helder heb vind Ghana opeens weer helemaal leuk..

En zwaai ik weer vrolijk naar alle Soelmia-roepende kids. ;-)

Nu naar het lesgeven. Dat gaat goed met de Bolga Girls, en wat de andere school betreft is m’n geduld eindelijk beloond. De les was leuk deze week! Ik begon met persoonlijke vaardigheden: welke soorten zijn er en waarom is het belangrijk ze te beheersen. Het begint met jezelf kennen, dus daar begonnen we mee. Ik deed wat oefeningen met ze om hun (verborgen) talenten aan het licht te brengen. Zoals een vel papier op ieders rug plakken en daar bij elkaar talenten opschrijven. Dat was humor natuurlijk! Vooral aan het einde teruglezen. Het geeft ook verrassende nieuwe inzichten; als je anderen laat zeggen wat ze van jou vinden.
Daarna gingen ze opschrijven wat ze leuk vinden om te doen en waarom.
Klinkt allemaal een beetje easy en basisschool, maar de jongeren (en veel mensen trouwens) hebben de grootste moeite te weten en te zien waar ze goed in zijn. Gewoonweg omdat niemand ze dat ooit vertelt heeft. Of omdat ze hun kwaliteiten heel normaal vinden bij zichzelf. Ze denken hier zelfs niet echt in eigenschappen, ze denken gelijk aan beroepen.
Wat is een talent überhaupt? Kun je talenten verliezen? (Ja, dachten ze; wanneer je het niet gebruikt verlies je het). Is het belangrijk je talenten te gebruiken? ‘’Ja; om je missie op aarde te volbrengen’’. En, leerde ik ze: ook omdat God wil dat we ze gebruiken. Want Hij heeft ze gegeven, dus verwacht hij ook dat je ze gebruikt. Stel dat jij je vriend een cadeau geeft, dan wil je toch ook dat hij het gebruikt? Hoef je bij gemiddeld Nederland niet mee aan te komen; religie als onderdeel van een les, maar hier werkt het, geloof me.
En toen kwamen er vragen, ‘’hoeveel talenten kun je hebben?’’ heeft de één meer als de ander? Ja, het gaat erom dat degene die je hebt, gebruikt worden.
Zet mij ook wel weer aan het denken. Als iedereen zegt dat ik toch wel wat schrijftalent heb, misschien toch wat meer mee doen?! Het maakt me wel blij in ieder geval, verhaaltjes opschrijven. En dat, vertelde ik de klas, is het meest belangrijk: je wordt er happy van als je echt wat met je talenten doet ;-)

Na afloop reed ik weer tevreden naar huis op ’t scootertje..
Dit verhaal is weer lang genoeg, dikke knuffel voor jullie allemaal.